جامعه چیست؟ اجتماع گروه‌هایی از گونه‌ای خاص در مکان و زمانی یک‌سان را جامعه می‌گویند. جامعه چگونه شکل گرفت؟ زمانی که نیاز افراد از توانایی‌های فردی‌شان پیشی گرفت و برای ادامه حیات نیازمند دیگر افراد هم‌گونه خود شدند رو به تشکیل جامعه آوردند. فرد در جامعه بسیار قدرتمندتر است. حتا قدرت جامعه بسیار بیش‌تر از قدرت مجموع افراد جامعه است! بگذارید با مثالی ماجرا را شفاف کنم. به نظر شما اگر جنگی میان بیست فرد هم‌گروه، متحد و هماهنگ با بیست فرد تنها، جدا از هم که یکی یکی حمله می‌کنند صورت گیرد کدام‌ یک پیروز است؟ بدون شک گروه بیست‌نفره! حال اگر دشمنان را دوبرابر کنیم چطور؟ باز هم گروه! این مثال را در مورد سایر جانداران، برای نمونه فیل ها نیز تخیل کنید.

چرایی حضور در جامعه

باری گروه به گونه‌ها امکان بقا می‌دهد. حال خود را تصور کنید… چنان به جامعه تنیده شده‌اید که تصور منفک کردن‌تان محال است. شما در خانواده‌ای به دنیا می‌آیید. جامعه شما را تربیت می‌کند. اگر بیمار شوید جامعه شما را درمان می‌کند. آموزش‌تان توسط جامعه صورت می‌گیرد و صدالبته شما نیز خدمتی را به جامعه ارائه خواهید داد…! داشتن گروه و جامعه فقط مختص به انسان‌ها نیست. بسیاری دیگر از گونه از جمله شامپانزه‌ها، بوفالوها، فیل‌ها، سگ‌های وحشی، زنبورها، مورچه‌ها و بسیاری دیگر نیز در جامعه زندگی می‌کنند.

جامعه چگونه پیش می‌رود؟

حال جامعه را موجودی زنده تصور کنید و هر یک از اعضا را اندامی از جامعه. این موجود نیاز به تصمیم‌گیری دارد! باید بداند که کجا برود یا چه بخورد‌. معمولاً جوامع برای رفع این مسئله به دو نظام رو می‌آورند؛ یکی دموکراسی و دیگری استبداد. آن‌چه ریاضیات و آمار نشان می‌دهد این است که دموکراسی در جوامع کارکرد بهتری دارد. با این حال معدود گونه‌هایی وجود دارند که روی به دیکتاتوری آورده‌اند. از حمله این گونه‌ها فیل‌های آقریقایی‌ست.

دیکتاتوری در فیل‌های آفریقایی

همان‌طور که گفته شد فیل‌های آفریقایی از معدود گونه‌های دیکتاتور پسندند. جوامع آن‌ها شامل فیل‌های ماده، همراه با فرزندان‌شان می‌شود که جدای از نرها زندگی می‌کنند‌. معمولاً بزرگ‌ترین فیل ماده رهبری این گروه را برعهده دارد؛ پس می‌توان این جامعه را جامعه‌ای مادرسالار نامید. فیل رهبر معمولاً از باقی اعضا پیرتر است و تحربه زیادی دارد. این ماده فیل در طول زندگی خود با مشکلات متفاوتی نظیر کم‌آبی، شکارچیان و… مواجه شده و تجربه زیادی دارد. عمر دراز فیل ها، چیزی حدود شصت تا هفتاد سال، زمان مناسبی برای کسب تجربه رهبران است. پژوهش‌های بسیاری بر روی ماده فیل‌های رهبر صورت گرفته شده است. در این پژوهش در محیطی کنترل شده توسط بلندگوهایی صدای غرش انواع شیرها پخش و نتیجه گرفته شد که هر چه ماده فیل مسن‌تر باشد بهتر می‌تواند خطر را تشخیص دهد حتی برخی از ماده فیل‌های مسن می‌توانستند از نوع غرش جنسیت شیر را نیز تشخیص داده و در مواجهه با غرش شیر نر واکنش محتاطانه‌تری انجام دهند.

رهبر چگونه تعیین می‌شود؟

فرگشت فیل ها به گونه‌ای بوده است که فیل مسن و باتجربه درباره مسائل مهم تصمیم گیری کند. در طبیعت روش‌های بسیار زیادی برای رهبر شدن وجود دارد. زیست شناسان تا کنون نظریه‌های متفاوتی را در این مورد ارئه داده‌اند. از دید برخی از دانشمندان رهبران مستبد در گونه‌های جانوری افرادی‌اند که بیش‌ترین نیاز را به منابع دارند. برای مثال در میان گورخرها ماده آبستن مسیر را انتخاب کرده و به سمت آب حرکت می‌کند و بقیه اعضای گله او را تعقیب می‌کنند. گروهی دیگر از دانشمندان معتقدند که رهبران معمولاً اعضایی با جثه درشت و قوی‌تر نسبت به باقی افرادند و از نظر شخصیتی متهاجم‌ترند. این افراد با هیکل درشت خود در رقابت با سایر نرها پیروز می‌شوند. برای مثال بابون‌ها به این شکل‌اند.

جمع‌بندی

در طبیعت جوامع بسیار زیادی وجود دارد. یکی از این جوامع فیل‌هایند. جامعه فیل ها شامل ماده‌ها و فرزندان‌شان به دور از فیل‌های نر است. این گروه شیوه استبداد را برگزیده‌اند به صورتی که پیرترین فرد، با‌تجربه‌ترین، تصمیمات مهم را گرفته و باقی اعضا از او پیروی می‌کنند. البته که این روش در برخی موارد می‌تواند کارساز باشد اما در مجموع اعضا باید تاوان اشتباهات فرد تصمیم گیرنده را بدهند.