مورچه‌ها موجوداتی حیرت آورند. این موجود به شدت اجتماعی‌ست. محققان زیست فرگشتی حدس می‌زنند که مورچه‌ها چیزی حدود ۱۱۰ الی ۱۳۰ میلیون سال پیش فرگشت یافتند. امروزه گونه‌های بسیار بسیار زیادی از مورچه‌ها شناسایی شده‌ است؛ چیزی حدود ۱۲۰۰۰ گونه اما بسیاری از جانوران شناسان اذعان داشته‌اند که گونه‌های کشف نشده بسیار زیادی نیز هم‌چنان وجود دارند. از ویژگی‌های مشترک تمام گونه‌های این جانور می‌توان به ساختار بدنی گره مانند، شاخک‌هایی آرنج‌دار، کمر باریک و نظم حرکتی‌شان اشاره کرد. از نظر بقا و پراکندگی در کره زمین، مورچه‌ها بسیار موفق عمل کرده‌اند! تقریباً در تمامی قسمت‌های زمین به جز قطب شمال و قطب جنوب و برخی جزایر خاص، به‌طور گسترده‌ای وجود دارند. یکی از نکات جالب درباره مورچه‌ها روابط اجتماعی آن‌هاست. اجتماع مورچه‌ها می توانند از ده مورچه شکارچی تا میلیون‌ها میلیون مورچه باشد. این جانداران برای ارتباط با یکددیگر از ترشح ماده‌ای به نام فرومون استفاده می‌کنند. در این مقاله قصد داریم به ارائه نکات جالب درباره مورچه‌ها بپردازیم. همراه ما باشید.

مورچه‌ها سوپرمن‌های زمین‌اند

نگاه به اندازه ریزش نکنید؛ این حشرات نسبت به جثه خود قدرت ماوراءالطبیعه دارند. این گونه می‌تواند وزنی حدود ۱۰ تا ۵۰ برابر وزن خود را بلند کند. اگر بخواهیم همین نسبت را درباره انسان ۸۰ کیلوگرمی بسنجیم این فرد باید قادر باشد وزنی حدود ۸۰۰ یا ۴۰۰۰ کیلوگرم را بلند کند! بعید می‌دانم سوپرمن هم توانایی تحمل چنین وزنی را داشته باشد! از نکات جالب درباره مورچه‌ها این است که گونه، نژاد و جثه‌شان در میزان وزنی که می‌توانند بلند کنند تأثیر مستقیمی دارد. علت این قدرت ابر‌قهرمانی را می‌توان در بزرگ‌تر بودن نسبت اندازه ماهیچه به جثه مورچه‌ها در مقایسه با سایر جانداران دانست.

مورچه‌ها شش ندارند!

از نکات جالب درباره مورچه‌ها این است که این جانداران ریز شش ندارند و به جای آن از روش دیگری برای تنفس استفاده می‌کنند. دلیل این که دستان مهربان فرگشت این اندام حیاتی را به این ریزموجودات نداده اندازه بسیار کوچک مورچه‌هاست زیرا کالبدشان فضایی را برای جای دادن سیستم تنفسی پیچیده در خود ندارند.
مورچه‌ها هوا و اکسیژن مورد نیاز خود را از طریق مجموعه‌ای سوراخ در کناره‌های بدنشان به دست می‌آورند. این مجموعه به وسیله شبکه‌های گسترده‌ای از لوله‌ها اکسیژن را به تمام سلول‌های بدن‌شان می‌رساند. جالب است بدانید که تحرک این جانداران کوچک باعث بهبود عملکرد این شبکه از لوله‌ها شده و به ورود اکسیژن و خروج کربن دی اکسید سرعت می‌بخشد.

مورچه‌ها گوش هم ندارند!

بدن مورچه ها برای داشتن گوش بسیار کوچک است. از این رو اندامی به نام گوش در این نوع از موجودات وجود ندارد. البته نباید فکر کرد که مورچه‌ها کرند! زیرا می‌توانند از تحلیل ارتعاشات توسط شاخک‌های خود موج صوتی را متوجه شوند. از نکات جالب درباره مورچه‌ها این است که آن‌ها از این اندام برای یافتن غذا و دریافت هشدار است.

برده‌داری مورچه‌ها

بسیار جالب است که بدانید برده داری در میان گونه‌هایی از مورچه‌‌ها رواج دارد. گاه خشونت برده داری مورچه‌ها از تاریخ سیاه برده‌داری انسان‌ها نیز سیاه‌تر است! معمولاً مورچه‌ها به کلونی همسایه حمله کرده و ساکنان آن را به اسارت می‌گیرند و این اسیر‌های بخت برگشته را ناچار به کار کردن برای خود می‌کنند.

مورچه‌های دومعده‌ای

یکی از نکات جالب درباره مورچه‌ها این است که این جانداران دو معده دارند. یکی از این معده‌ها برای خورد و خوراک خودشان است و دومی برای اشتراک گذاری غذا با سایر مورچه‌های کلونی! این موضوع به خوبی نشان‌گر روابط اجتماعی بسیار پیچیده این نوع جان‌داران است.

جمع‌بندی

در این مقاله راجع به جاندارانی سیاه و ریز صحبت کرده و به ارائه نکات جالب درباره مورچه‌ها پرداختیم. شناخت سایر موجودات کره زمین می‌تواند برای ما فواید بسیار زیادی داشته باشد. از مورچه‌ها می‌توان درس نوع‌دوستی و سخت‌کوشی گرفت! امیدوارم که این مقاله برای‌تان مفید بوده باشد.

یکی از مهم‌ترین حشرات برای بقاء انسان‌ها زنبورهایند. این جانداران بال‌دار ارتباط بسیار نزدیکی با مورچه‌ها و همچنین وَسپ‌ها دارند. از دلایل اهمیت این جانداران برای انسان یکی گرده افشانی و دیگری تولید عسل و موم است. البته لازم به ذکر است که تمامی گونه‌ها قادر به تولید این محصول نیستند. تا کنون بیش از ۱۶ هزار گونه زنبور شناسایی شده‌ است. نکته جالب درباره زنبور‌ها این است که آن‌ها نیز مانند مورچه‌ها زندگی اجتماعی بسیار پیچیده‌ای دارند. بیشتر گونه‌های زنبور از جمله زنبور گرده، زنبور بدون نیش و زنبور عسل در کلنی‌ زندگی می کنند. تغذیه این جانداران از شهد و گرده است؛ مصرف شهد عامل حفظ انرژی زنبور هاست؛ گرده نیز برای به دست آوردن مواد مغذی مانند پروتئین مصرف می‌شود. بدن این جاندارانِ عموماً زرد، از سه قسمت شکم، سر و سینه تشکیل شده و در کل سه جفت پا و دو جفت بال دارند. گفتیم که رنگ بیشتر گونه‌های زنبور زرد است اما در برخی گونه‌ها بدن‌های سیاه، نارنجی یا سیاه‌-نارنجی نیز دیده می‌شود. یکی از معروف‌ترین گونه زنبور ها برای انسان زنبور عسل است. به کلونی‌ای که زنبورهای عسل در آن زندگی می‌کنند کندو گفته می شود. در این مقاله قصد داریم به شگفتی‌های زندگی اجتماعی زنبورهای عسل بپردازیم. با ما همراه باشید.

طبقات اجتماعی زنبورهای عسل

یکی از شگفتی‌های زندگی اجتماعی زنبورها طبقات اجتماعی میان افراد در کندوهاست. به طور کلی می‌توان زنبورها را در سه دسته قرار داد. دسته اول که تنها شامل ملکه می‌شود اصلی‌ترین و مهم‌ترین گروه از اجتماع کندو را تشکیل می‌دهد. می‌توان گفت که تقریباً تمام زنبورهای کارگر فرزند ملکه‌اند. از دیگر دسته زنبور‌ها می‌توان به زنبورهای کارگر اشاره کرد. این زنبورها نیز مانند ملکه ماده‌اند و وظیفه جمع آوری گرده و محافظت از کندو را انجام می‌دهند. دسته سوم یعنی پایین‌ترین طبقه در اجتماع زنبورها را نرها تشکیل می‌دهند. تنها وظیفه افراد این دسته بارور کردن ملکه است و معمولاً عمر کم‌تری هم دارند.

ملکه! سالارِ کندوها!

ملکه رهبر زنبورهاست! جنسیت ملکه ماده است و عمده زنبورهای کلونی فرزندان اویند. اصلی‌ترین وظیفه رهبر زنبورها فرزندآوری‌ست. آن‌ها با معدود گونه‌های نر کندو جفت‌گیری کرده و تخم می‌گذارند. تخم‌های ملکه با دقتی زیاد نگهداری می‌شود. حضور ملکه در کندو به قدری مهم است که اگر بمیرد و جایگزینی یافت نشود، تمام فعالیتهای کندو پس از دو ساعت متوقف شده و پس از حدود مدتی کندو نابود می شود. باری این اتفاق بسیار نادر است. زنبورها گونه‌ای فرگشت یافته‌اند که پس از دو روز از مرگ ملکه شروع به تولید شفیره برای ملکه جدیدی کنند تا پس از دو هفته ملکه‌های جدید بیرون آمده باهم مبارزه می‌کنند تا قوی‌ترین‌شان رهبر جدید شود. ملکه‌ها به طور متوسط از اواخر فروردین تا اوایل تیر روزانه به طور متوسط چیزی حدود هزار و پانصد الی چهار هزار تخم می‌گذارند. ملکه‌ها نسبت به سایر زنبوران بزرگ‌ترند و عمر نسبتا طولانی‌تری دارند. به طور معمول هر ملکه چیزی حدود ۵ سال عمر می‌کند.

زنبور نر

وجود زنبورهای نر از شگفتی‌های زندگی اجتماعی زنبورهاست. این گروه زنبورها توانایی نیش زدن یا جمع آوری گرده و شهد را ندارند. تنها و تنها وظیفه آن‌ها جفت گیری با ملکه است. نکته جالب درباره این گونه زنبورها مصرف بسیار عسل‌شان است. آن‌ها در طول زندگی‌شان تنها جفت‌گیری می‌کنند و عسل می‌خورند! البته زندگی این جانوران به همین جذابیتی که گفته شد نیست! آن‌ها پس از جفت گیری می‌میرند. عمر متوسط این جانداران چیزی حدود ۲۴ روز است‌. به طور معمول تعداد زنبورهای نر نسبت به زنبورهای کارگر بسیار کمتر است.

زنبور کارگر

زنبورهای کارگر ماده‌اند. جمعیت این نوع زنبورها نسبت به سایر زنبورهای کندو بسیار بیشتر است. این‌گونه زنبورها به خارج از کندو رفته و گرده و شهد را جمع‌آوری می‌کنند. تهیه عسل از شیره و تغذیه نوزادان نیز از وظایف این زنبورهاست. پس از تولید عسل همین زنبورها اندوخته‌ها را انبار می‌کنند و کندو را مرمت. بخشی از این زنبوران اطراف کندو از کندو حراست می‌کنند. گروهی دیگری نیز از زنبورهای کارگر وظیفه نظافت و خارج کردن فضولات زنبورهای نر را از کندو دارند.

جمع‌بندی

در این مقاله درباره شگفتی‌های زندگی اجتماعی زنبورها عسل صحبت شد. این جاندارای ریز به گونه‌ای فرگشت یافته‌اند که به شیوه‌ای بسیار پیچیده‌ با یک‌دیگر تعامل داشته باشند. زندگی اجتماعی این جانداران می‌تواند درس‌هایی بسیار مهم به انسان دهد.

مورچه‌ها حشرات بسیار ریزی‌اند که در اکثر نقاط کره‌زمین پراکنده شده‌اند. در قطب‌ها به دلیل سرمای شدید و دلایل دیگر جغرافبایی مورچه‌ها زندگی نمی‌کنند. با توجه به شرایط آب‌و‌هوایی و محیط استقرار این ریزموجودات، گونه‌های آن در نقاط مختلف، متفاوت است. به گونه‌ای که ۱۲هزار گونه مورچه وجود دارد و این رقم رو به افزایش است. این حشرات در نواحی مختلفی ساکن می‌شوند و زندگی آن‌ها به صورت گروهی و دسته‌جمعی است. توانایی مورچه‌ها در تقسیم کار بسیار بالا‌ است. خانه‌ انسان‌ها، تپه‌ها و کلوخ‌ها مکان‌هایی هستند که مورچه‌ ها در آن زندگی می‌کنند.

کلونی چیست؟

به زندگی اشتراکی مورچه‌ ها کلونی می‌گویند. این گروه عظیم از مورچه‌ها که در یک منطقه زندگی ‌می‌کنند دارای تعداد زیادی مورچه نر و معمولا یک مورچه ماده‌اند. به این مورچه ماده ملکه می‌گویند. در یک گروه هر مورچه‌ وظیفه‌ای برای انجام دادن دارد. ملکه مورچه نیز از این قاعده مستثنی نیست. کاری که ملکه می‌کند، باروری‌ست. مورچه ماده‌ای که توانایی تولید‌مثل داشته باشد در عنوان ملکه قرار می‌گیرد.

انواع مورچه‌ها

در لانه مورچه‌ها انواع مختلفی از این حشره وجود دارد. این تفاوت از لحاظ کاربرد هر مورچه برای لانه است. مورچه‌ هایی که جثه‌ بزرگ‌تری دارند مورچه‌های سرباز یا کارگرند که بیشترین وظایف لانه بر عهده آن‌ها است. برخی از مورچه‌ ها هم که ریز جثه‌ اند، کارگر ساده به حساب می‌آیند که از جمله وظایف آن‌ها تامین دانه و ریز خرده‌ها برای ‌بچه مورچه‌ ها و ملکه است. مورچه‌ های نر در گروه مسئول باردار کردن ملکه مورچه هستند. این مورچه‌ ها عمر بسیار کوتاه چند روزه دارند. علاوه‌بر ملکه، مورچه‌ های ماده دیگری نیز در لانه وجود دارند که توانایی بارور شدن ندارند. در راس همه مورچه‌ ها ملکه قرار می‌گیرد که بیشتر‌از همه مورچه‌ ها عمر می‌کند. عمر ملکه حدود ۱ سال است.

اجزای تشکیل‌دهنده بدن مورچه‌ها

همانطور که پیش‌تر گفته‌شد، مورچه‌ ها جزو دسته حشرات قرار می‌گیرند. این حشرات دارای بدن سه قسمتی‌اند. مورچه‌ها سه جفت پا و دو شاخک بالای سر خود دارند. جثه آن‌ها معمولا بسیار ریز و ظریف است. روی صورت آن‌ها بینی وجود ندارد. یکی از نکات شگفت انگیز راجع به این حشرات کوچک این است که آن‌ها برای بویایی از شاخک‌های خود استفاده می‌کنند. اما این نکته در همین‌جا به پایان نمی‌رسد. راه برقراری ارتباط مورچه‌ها با یکدیگر از راه شاخک‌های حیرت‌انگیزشان است. 

شگفتی درباره مورچه‌ها

جالب است بدانید که مورچه‌ها توانایی حمل موادی که چندبرابر بیش‌تر از وزن خودشان است را دارند. آن‌ها به نسبت سایر حشرات هوش بالایی دارند، به گونه‌ای که می‌دانند هر دانه یا ماده‌ خوراکی که جمع‌آوری کرده‌اند را به چه صورت ذخیره‌سازی کنند تا هم سالم بماند و هم مانع رشد دانه‌ها در لانه شود. زیرا اگر دانه‌ای جوانه بزند و رشد کند، لانه را به طور کلی خراب خواهد‌ کرد. مورچه‌ ها دارای صدای با فرکانس بسیار بالاتری از انسان‌هایند. اما به دلیل محدودیت‌های شنوایی انسان که فرکانس‌هایی با طول موج‌های معینی را می‌تواند بشنود‌، قادر به شنیدن صدای مورچه‌ها نیستیم‌.
مورچه‌ها همچنین نقش بسیار مهمی در محیط‌زیست دارند. آن‌ها در هنگام ایجاد لانه‌هایشان که زمین را می‌کنند و حفر می‌کنند باعث ورود اکسیژن به درون زمین و خاک می‌شوند. با وجود کوچک بودن مورچه‌ها به این دلیل که تعدادشان در کره‌زمین بسیار زیاد است، این عمل تاثیر مهمی روی محیط‌‌زیست گذاشته است.

نتیجه‌گیری

همه‌ی موجوداتی که روی کره‌زمین زندگی می‌کنند، سهم به سزایی در این محیط دارند. ممکن است انسان‌ها خود را موجود برتری در کره‌زمین به حساب بیاورند، اما باید به یاد داشت که انسان‌ها برای بقا و زندگی به موجودات دیگر نیاز دارند. اطلاعات کم درباره جانوران و حشرات نباید این گمان را به افراد بدهد که موجودات ریز، ناچیزند و آن‌ها را بی‌ارزش بشمارند؛ چه‌بسا همین موجودات کوچک تاثیر زیادی روی محیط زندگی می‌گذارند. در این مقاله درباره زندگی شگف‌انگیز مورچه‌ها صحبت شد.