انواع آبیاری کشاورزی
کشاورزی انواع بسیار زیادی دارد که هر یک از این نوعها نیازمند شیوه و تجهیزات خاص خود است. معمولاً کشاورزی را به سه مرحله کاشت، داشت و برداشت تقسیم میکنند. مرحله کاشت تقریباً زمان بذرپاشیست. داشت به حفاظت و پرورش گیاه تا رشد و رسیدن به محصول نهایی اشاره دارد و برداشت نیز مرحله چینش است. یکی از مهمترین بخشهای کشاورزی، به خصوص در مرحله داشت، آبیاری است. گیاهان نیز مانند سایر جانداران برای زندگی به آب نیاز دارند از این رو کشاورزان باید در مرحله مهم آبیاری نهایت دقت را به خرج دهند. به طور آکادمیک آبیاری را استفاده از مقدار مشخص و کنترل شده آب در فاصله زمانی مشخص شده، جهت تولید محصول مینامند. انواع آبیاری کشاورزی بر حسب موقعیت جغرافیایی و نوع محصول متغیر است. بسیار ضروری است که کشاورزان این دو شرط یعنی موقعیت جغرافیایی و محصول خود را به خوبی شناخته و بر اساس آن تصمیم به انتخاب شیوه آبیاری کشاورزی بگیرند. در صورت عدم رعایت این مهم علاوه بر راندمان پایین، کشور نیز متحمل ضررهای بسیار زیادی خواهد شد. این نکته به قدری واجب است که پیشنهاد میشود اگر کشاورزان به شخصه سوادی در این زمینه ندارند از نظر کارشناسان و متخصصان کشاورزی بهرهمند شوند. همانطور که گفته شد آبیاری انواع بسیار متنوعی دارد. در این مقاله قصد داریم به مهمترین انواع آبیاری کشاورزی بپردازیم. همراه ما باشید.
آبیاری کشاورزی سنتی
یکی از انواع آبیاری کشاورزی آبیاری سنتی است. این روش آبیاری قدمتی به اندازه کشاورزی دارد. در این نوع آبیاری کشاورزی معمولاً آب بر روی زمین حرکت کرده و در جویهایی میان گیاهان پخش میشود. گرچه سالیان سال این روش تنها روش آبیاری بود اما امروزه در بسیاری از کشورهای صنعتی منسوخ شده است. با این حال متاسفانه بخش عمدهای از اراضی کشاورزی ایران بدین روش آبیاری میشوند. یکی از معایب این روش یکی هدر رفته گسترده آب است. از اصلیترین دغدغه های انسان معاصر میتوان به بحران بیآبی اشاره کرد. این مشکل در کشور ما به دلیل جغرافیایی نسبتاً خشک آن از سایر مناطق حادتر است. طبق آمارهای به دست آمده راندمان آبیاری کشاورزی سنتی حدود ۳۰ درصد است که این یعنی هدر رفتن حدود ۷۰ درصد از منابع عظیم آبی. این اتفاق را جز فاجعه چه میتوان نامید؟
آبیاری تحت فشار
یکی از انواع آبیاری کشاورزی آبیاری تحت فشار است. در این روش لولهای از کنار گیاهان گذشته و از طریق سوراخهایی که در کنار گیاهان وجود دارد محصولات را آبیاری میکند. اصلیترین مزیت این روش نسبت به دیگر روشها صرفه جویی در میزان آب مصرفی است. دلیل این اتفاق دو نکته است؛ یکی آن که راندمان آبیاری بالا رفته و به چیزی حدود ۷۰ درصد میرسد؛ دلیل دوم نیز این است که بر خلاف آبیاری سنتی، آبی توسط خاک بیکشت جذب نشده و هدر نمیرود. معمولاً این روش را به دو دسته آبیاری قطرهای و آبیاری موضعی تقسیم میکنند. در روش قطرهای توسط پمپ، لولهها، شیرآلات و آبپاش آب از منبع خارج شده و بر روی گیاهان به صورت قطرهای میپاشد. آبیاری موضعی نیز شامل تنظیم کنندههایی انجام میشود که تنها یک منطقه خاص از خاک را خیس میکند.
آبیاری چرخشی
یکی دیگر از انواع آبیاری کشاورزی، آبیاری چرخشی است. در این روش آبیاری معمولاً آبپاشی عظیم در مرکز محصولات زراعی قرار دارد و به صورت چرخشی آب را بر روی آنها میپاشد. در روش آبیاری چرخشی معمولاً آب توسط موتورهای الکتریکی به سمت آبپاشها حرکت داده میشود. این روش مناسب مزارع بزرگ است. باید توجه کرد که میزان آب و دفعات نوبتهای آب دهی بستگی به جنس خاک و نوع محصول دارد.
جمعبندی
در این مقاله به معرفی سه مورد از مهمترین انواع آبیاری کشاورزی پرداختیم. گفتیم که آبیاری سنتی راندمان پایینی دارد و آب بسیاری را هدر میدهد. در عوض روش آبیاری تحت فشار راندمان آبیاری را به شدت افزایش داده و از هدر رفت آن جلوگیری میکند ولی شاید مناسب مزارع بزرگ نباشد. آبیاری چرخشی گرچه به اندازه آبیاری تحت فشار صرفه جویی ندارد اما برای مزارع بزرگ مناسب است.
کشاورزی دیمی چگونه است؟
کشاورزی بیش از ۸۰ درصد منابع غذایی مورد نیاز انسان را تامین میکند. به عبارت دیگر میتوان گفت که تمدن و یکجانشینی مدیون کشاورزی است. اگر کشاورزی نبود انسان به هیچ عنوان قادر به تامین مواد غذایی مورد نیاز خود نبود و نمیتوانست به این جایگاهی که اکنون است برسد. کشاورزی را به صورت های متفاوتی تعریف کردند اما سادهترین تعریف از کشاورزی این است که آن را عمل کاشت داشت و برداشت بدانیم. کاشت به قسمت دانه پاشی اشاره دارد. داشت مصدر مرخم از داشتن، به معنای حفظ و نگهداریست. این مرحله به پرورش دانه، رشد آن و رساندنش به مرحله محصولدهی اشاره دارد. مرحله برداشت نیز محصولچینی است. کشاورزی انواع مختلفی دارد. از نظر تجهیزات دو نوع سنتی و صنعتی تقسیم می شود. از نظر آبیاری نیز می توان کشاورزی را به دستههای مختلفی تقسیم کرد. یکی از روشهای آبیاری در کشاورزی، کشاورزی دیمی است. در این مقاله قصد داریم تا به معرفی کشاورزی دیمی و فواید آن بپردازیم. همراه ما باشید.
کشاورزی دیمی چیست؟
کشاورزی دیمی یکی از روشهای کشاورزی مناسب مناطق خشک است. منابع آبی این نوع کشاورزیها توسط بارشهای باران تامین میشود. در این روش کشاورزان بیشتر سمت محصول هایی می روند که پتانسیل کشت دیمی را داشته باشند. یکی از مناسبترین محصولات برای کشت دیمی گندم است. جالب است بدانید که گندم دیمی بیشترین سهم از گندم کاشته شده در ایران را دارد. در این نوع کشاورزی خاک باید به طور کامل زهکشی شود تا رطوبت را برای مدت طولانیتری در خود نگه دارد. از دیگر محصولاتی که به طور معمول به صورت دیم کاشته میشوند میتوان به بادام، هندوانه، انگور، خربزه، نخود، آفتابگردان، ذرت، عدس و گلرنگ اشاره کرد.
شرایط مناسب کشاورزی دیمی چگونه است؟
گیاهی برای کشت دیمی مناسب است که بتواند نسبت به شرایط خشکی مقاومت بالایی داشته باشد؛ در ضمن این گیاه باید بتواند که رطوبت را برای مدتی نسبتاً طولانی در خود حفظ کند. علاوه بر اینها برای کشت دیمی، محصول مناسب باید قابلیت زیادی در جذب رطوبت از خاک داشته باشد.
در ادامه انتخاب بهترین محصول برای کشاورزی دیمی به عوامل متعدد دیگری نظیر نوع گیاه، مقاومت به سرما، آفات و سایر عوامل بیماریزا و سرعت رشد گیاه بستگی دارد. نکته بسیار مهم دیگر این است که کشاورزان برای کشت دیمی باید محیطی مناسب را انتخاب کنند. محیط مطلوب باید به طور سالانه بارندگی زیادی داشته باشد و سطح رطوبت و میانگین دمای سالانه در حد مطلوب باشد. کشاورزان باید به صورت اصولی و مناسب زمین را شخم زده و بذر بپاشند. برای این نوع کشاورزی خاکی مناسب است که بتواند رطوبت را به مدت بیشتری در خود حفظ کند.
فواید کشت دیم
کشاورزی دیمی نسبت به سایر انواع کشاورزی فواید منحصر به فردی دارد. همان طور که میدانید بحران آب یکی از اصلیترین دغدغههای جوامع معاصر به ویژه کشور ما است. منابع آب شیرین کم شدهاند به گونهای که برخی از پژوهشگران در آیندهای نه چندان دور نبردهای خونینی را برای دسترسی به این نیاز تصور کردهاند. کشت دیم میتواند به صورت گسترده باعث صرفه جویی در منابع آبی شود. در ضمن کشت دیم میتواند در مناطق گستردهای انجام شده و از قحطیهای احتمالی جلوگیری کند. البته ذکر این نکته بسیار لازم است که سود دهی کشاورزی دیمی تنها و تنها زمانی میسر میشود که کشت به صورت کاملا اصولی و حساب شده انجام شده باشد.
جمعبندی
کشاورزی برطرف کننده یکی از اصلیترین نیازهای انسان است. اگر کشاورزی نبود شهرنشینی هم اتفاق نمیافتاد. کشاورزی انواع متفاوتی دارد. در این مقاله به موضوع کشاورزی دیمی پرداختیم. گفتیم که کشاورزی دیمی نوعی از کشاورزی است که در آن محصول توسط آبهای آسمانی نظیر باران آبیاری می شود. در ادامه شرایط مناسب این نوع کشت را گفته و به فواید کشت دیم پرداختیم. امیدوارم که این مقاله برایتان مفید بوده باشد.