گربهسانان به حیواناتی گفته میشود که از خانواده گربههایند. آنها ممکن تفاوتهای ظاهری زیادی با یکدیگر داشته و حتی برخی اهلی و برخی وحشی باشند. آنچه مهم است ریشه اصلی وراثت آنهاست که جزو گربهها محسوب میشوند. تنوع گربهسانان در ایران بسیار بالاست. هر کدام از گربهسانان از تنوع گونهای خاصی نیز برخوردارند. در هر منطقه جغرافیایی گونه خاصی قادر به رشد است. تمام گربهسانان گوشتخوارند. اولین گربه سانان کرهزمین در قاره آسیا شروع به تولیدمثل کردهاند و سپس در مناطق مختلف پراکنده شدهاند. این حیوانات دارای بدن بسیار انعطافپذیر، پنجه و دندانهای تیزند. آنها از زبانشان علاوه بر خوردن و بلع غذا در تمیز کردن بدنشان نیز استفاده میکنند. گربه سانان از حس بینایی و شنوایی بالایی برخوردارند اما حس بوییایی آنها کمی ضعیفتر است؛ در نتیجه گربهها در شکار کردن از حواس دیگر در کنار حس بویایی استفاده میکنند. جالباست بدانید که گربهسانانی که در شب به شکار میروند برای پیدا کردن مسیر درست از سبیلهایشان کمک میگیرند.
تقسیمبندی و تفاوت گربهسانان
معمولاً این جانداران را در دو دسته اصلی گربهسانان بزرگ و گربهسانان کوچک تقسیمبندی میکنند. این دو گروه در جثه، صدا، خوراک، توانایی شکارکردن و محیط زندگی تفاوت دارند.
گربهسانان بزرگ
ببر ایرانی از گربهسانان وحشی و بزرگ هیکل است. این حیوان در سال ۱۹۵۹ دچار انقراض شده. رنگ بدن این حیوان نارنجی و دارای خطهای عمودی بر روی تنهاش بود. موهای روی بدن این جاندار به صورت بلند بود. ببر ایرانی توانایی بالایی در استتار و شکار کردن داشت. گراز، گوزن قرمز و شوکا از اصلی ترین شکارهای آن محسوب میشد. محل زندگی ببر ایرانی در شهرهای شمالی ایران بود. آخرین گونه این حیوان در باغوحشی در آلمان میزیست.
شیر ایرانی از گربهسانان قویالجثه دیگر است. در این گونه نرها با مادهها دارای تفاوت ظاهری مشخصی هستند. شیر نر ایرانی دارای یال کوتاه بر روی سر است در حالی که ماده این گونه بدون یال است. این حیوان نیز جزو حیوانات ایراتی منقرضشده است. پراکندگی شیر ایرانی در جنوبغربی ایران بود. این حیوان نیز در رده گوشتخواران و با مهارت بالای شکار قرار داشت.
پلنگ ایرانی از زمانهای قدیم در بیشتر مناطق ایران میزیست. خوشبختانه از این حیوان چند گونه باقی ماندهاست اما تعداد بیشتر پلنگهای ایرانی نابود شدهاند. با تداوم مراقبتهایی که از پلنگهای باقیمانده میشود، میتوان از انقراض کامل این حیوان در کشور جلوگیری کرد. طول عمر این حیوان در زمانی که تحت مراقبت مسئولین حوزه حیوانات باشد چندین سال افزایش پیدا میکند.
گربهسانان کوچک
سیاهگوش از رده گربهسانان کوچکتر است با این وجود اندازه آن از گربههای شهری بزرگتر است. پراکندگی سیاهگوش در شمال غربی ایران است. لقب این حیوان بزرگترین عضو گربهسانان کوچک است. گوشهای سیاهگوش تیز و غذای آن گوشتخواران و در مواقع کمبود شکار، حشراتند. سیاهگوش جزو حیوانات نیمه اهلی است به این صورت که تا زمانی که خطری حس نکند به انسان حمله نمیکند. روی بدن این گربه لکههای سیاه رنگی وجود دارد.
کاراکال ها از دسته گربهسامان کوچکاند. پراکندگی این حیوان به جز بخشی از شمال و شمال غربی در بیشتر مناطق ایران وجود دارد. کاراکال از سیاهگوش کوچکتر و از گربههای اهلی و خانگی بزرگترند. این گربه علاثه زیادی به شکار کبک و خرگوش صحرایی دارد. کاراکال از سرعت پاهای بالایی برخوردار است و درمیان گربهسانان کوچک، سریعترین دونده نام دارد. گوشهای این گربه تیز تر و بلندتر از گوشهای سیاهگوش است. بدن این حیوان به صورت تک رنگ و بدون خط یا لک است.
جمعبندی
با نادیده گرفتن گربهسانان و شکار بیرویه آنها همین تعداد محدودی که منقرض نشدهاند نیز در معرض خطر قرار میگیرند. زمانی که تمام گونهها از بین بروند حیوانات بومی ایران به طور کلی نابود میشود. با مراقبت از محیط و زیست و حیاتوحش از اتقراض گربه سانان جلوگیری کنیم.